اختلال یکپارچگی حسی
اختلال یکپارچگی حسی یکی از اختلالات حسی است که معمولاً در افرادی که از طیف اوتیسم رنج می‌برند، دیده می‌شود. این اختلال باعث می‌شود که فرد مشکلاتی در پردازش و تفسیر ورودی‌های حسی مانند بوها، طعم‌ها، لمس و بینایی داشته باشد. به عبارت دیگر، افراد مبتلا به اختلال یکپارچگی حسی ممکن است حساسیت زیادی نسبت به محیط وارد شده داشته باشند و یا برخی از حواسشان کمتر یا بیشتر از حالت عادی کار کنند.
به طور مثال، یک فرد ممکن است به بوی غذاها یا مواد شیمیایی حساسیت زیادی داشته باشد و حتی بوهای معمولی را به عنوان ناخوشایند یا محرک‌های بسیار قوی تجربه کند. یا اینکه ممکن است از لمس اشیاء با بافت‌ها یا سطوح خاص خوشش نیاید.
مدیریت و درمان این اختلال معمولاً شامل استفاده از روش‌های تربیتی و روان‌درمانی است که به فرد کمک می‌کند تا با محیط بهتری هماهنگ شود و از تنش‌ها و ناهنجاری‌های حسی کاسته شود.
اختلال یکپارچگی حسی چه تفاوتی با اوتیسم دارد؟
اختلال یکپارچگی حسی (Sensory Processing Disorder) و اوتیسم (Autism Spectrum Disorder) دو اختلال مختلف هستند، اما ممکن است در برخی افراد به صورت همزمان دیده شوند. در اینجا تفاوت اختلال پردازش حسی با اوتیسم را بیان می‌کنم:
ماهیت اختلال:
اوتیسم یک اختلال نورولوژیک است که تأثیرات گسترده‌تری بر روابط اجتماعی، ارتباطات و رفتارهای چندگانه دارد.
اختلال یکپارچگی حسی یک اختلال حسی است که بیشتر به فرآیند پردازش حسی و ورودی‌های حسی مرتبط است.
علائم:
در اوتیسم، علائم شامل مشکلات در تعامل اجتماعی، مشکلات در ارتباطات زبانی و غیرزبانی، الگوهای تکراری رفتاری و علائم دیگری است.
در اختلال یکپارچگی حسی، علائم شامل حساسیت زیاد یا کم بودن به تحریک‌های حسی مختلف مانند صدا، بو، لمس و بینایی است.
تشخیص:
تشخیص اوتیسم معمولاً بر اساس ارزیابی‌های رفتاری و توسط متخصصین روانپزشکی و روان‌شناسی تعیین می‌شود.
تشخیص اختلال یکپارچگی حسی معمولاً بر اساس ارزیابی‌های حسی و توسط متخصصان حسی و درمان‌های شناختی-رفتاری تعیین می‌شود.
اگرچه برخی از افراد مبتلا به اختلال یکپارچگی حسی همچنین ممکن است علائمی از اوتیسم نیز داشته باشند و برعکس، اما این دو اختلال معمولاً جدا از هم تشخیص داده می‌شوند.
درمان اختلال یکپارچگی حسی چگونه صورت می‌گیرد؟
درمان اختلال یکپارچگی حسی معمولاً شامل یک ترکیب از روش‌های مختلف است که به کمک افراد مبتلا به این اختلال، بهبود می‌بخشند. برخی از روش‌های معمول درمان این اختلال عبارتند از:
• درمان حسی: این درمان شامل استفاده از تکنیک‌هایی است که به فرد کمک می‌کنند تا بهترین راه‌ها برای مدیریت حساسیت‌های حسی خود را یاد بگیرد. این ممکن است شامل تمرینات لمسی، تأملات ذهنی و تکنیک‌های آرامشی باشد.
• ترکیب درمان‌های روانشناختی: افراد مبتلا به اختلال یکپارچگی حسی ممکن است با مشکلات اضطراب یا استرس روبرو شوند. به عنوان مثال، تکنیک‌های مدیریت استرس می‌تواند به آنها کمک کند تا با تحریک‌های حسی بهتر مقابله کنند.
• آموزش به والدین و مربیان: آموزش به والدین و مربیان دربارهٔ اختلال یکپارچگی حسی و راه‌های مدیریت آن بسیار مهم است. این آموزش‌ها ممکن است شامل استفاده از تکنیک‌های مدیریت رفتاری و تغییرات در محیط زندگی فرد باشد تا به شرایط بهتری برای او فراهم شود.
• تغییرات محیطی: تغییرات در محیط زندگی فرد می‌تواند بهبودی موثری در مدیریت حساسیت‌های حسی و کاهش تحریک‌های ناخوشایند داشته باشد. به عنوان مثال، استفاده از روش‌های خفه کننده صدا، تنظیم نورپردازی و ایجاد فضاهای آرام و آرامش‌بخش.
همچنین، هر فرد ممکن است به روش‌های درمانی مختلف بهتر پاسخ دهد، بنابراین مهم است که درمان به‌طور فردی تنظیم شود و به نیازهای خاص هر فرد بپردازد.
اختلال یکپارچگی حسی چند نوع است؟
اختلال یکپارچگی حسی به طور کلی به چندین نوع تقسیم می‌شود، که هرکدام شامل ویژگی‌ها و علائم مختلفی هستند. برخی از این انواع عبارتند از:
• افزایش حساسیت (اورسنس): در این نوع، فرد به تحریک‌های حسی مختلف با حساسیت زیادی واکنش نشان می‌دهد. این ممکن است شامل حساسیت به نورهای شدید، بوهای معمولی، صداهای بلند، لمس مواد خاص و غیره باشد.
• کاهش حساسیت (هیپوسنسیتیویتی): در این نوع، فرد کمترین واکنش به تحریک‌های حسی نشان می‌دهد. به عنوان مثال، او ممکن است حساسیت کمتری به درد، دمای بالا یا پایین، یا بوهای معمولی داشته باشد.
• حساسیت مخلوط: در برخی موارد، فرد ممکن است ترکیبی از افزایش و کاهش حساسیت را تجربه کند، به عنوان مثال، حساسیت زیاد به بعضی تحریک‌ها در حالی که حساسیت کمتری به دیگران دارد.
• افزایش حساسیت همه‌گیر: در این نوع، فرد به تمام انواع تحریک‌های حسی با حساسیت بالا واکنش نشان می‌دهد.
• کاهش حساسیت همه‌گیر: در این نوع، فرد به تمام انواع تحریک‌های حسی با کاهش حساسیت واکنش نشان می‌دهد.
هر یک از این انواع می‌توانند با یکدیگر ترکیب شده یا به صورت جداگانه در فرد مشاهده شوند، و درمان و مدیریت آنها ممکن است به توجه به ویژگی‌های خاص هر فرد انجام شود.
مدت زمان درمان اختلال یکپارچگی حسی
مدت زمان درمان اختلال یکپارچگی حسی متغیر است و به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله شدت علائم، نوع درمان انتخابی، همکاری فرد مبتلا و خانواده، و مهارت‌های متخصصین درمانی. همچنین، هر فرد می‌تواند به شکل‌ها و نرخ‌های مختلفی به درمان واکنش نشان دهد.
بعضی افراد ممکن است با تداوم مداوم درمان و تغییرات مداوم در رفتار و علائمشان بهبود یابند. در موارد دیگر، درمان ممکن است به صورت موقتی علائم را کنترل کند، اما نیاز به مداومت در درمان دارد تا حالت بهبود یافته حفظ شود.
اطلاعات موجود نشان می‌دهد که درمان ممکن است معمولاً برای مدت زمان طولانی تر (مانند ماه‌ها یا سال‌ها) لازم باشد و در برخی موارد، درمان ممکن است به طور مداوم نیاز باشد تا عوارض این اختلال کنترل شود و کیفیت زندگی فرد بهبود یابد.
مهم است که همکاری فرد مبتلا و خانواده با تیم درمانی راهگشا و متخصص باشد و تا حد امکان، تمام توصیه‌ها و راهنمایی‌های درمانی را پیروی کنند. همچنین، پیگیری و ارزیابی منظم علائم و پیشرفت‌های درمانی نیز بسیار مهم است تا بتوان بهترین نتیجه را از درمان اختلال یکپارچگی حسی به دست آورد.
