بازی درمانی روشی است که در کنار درمان‌های اصلی برای آسانتر شدن و تاثیرگذاری بیشتر درمان بکار میرود. برای کودکان و نوجوانانی که درگیر اختلالات روحی و روانی هستند و قادر به بیان احساسات خود به درستی نیستند ازبازی درمانی استفاده میشود.
روانشناسان و مشاوران با طراحی بازی‌های مختلف و سرگرمی‌‌های متنوع به روند درمان کمک میکنند و باعث بهبود سریعتر سلامت روان و اجتماعی افراد میشوند.
بازی درمانی بیشتر در حوزه‌های روان‌درمانی، توانبخشی شناختی، گفتاردرمانی، توانبخشی حرکتی، درمان بیماری‌های مزمن و کنترل بیماری‌های عصبی کاربرد دارد.

فواید بازی درمانی

بازی درمانی تاثیر زیادی بر روی بعد روان افراد دارد و هدف آن توانبخشی روحی و بهبود روانی میباشد.
کاهش استرس و اضطراب:
کودکان در طول روز ممکن است برای مسائل متفاوت مضطرب بشوند. بازی درمانی فرصتی است تا کودکان ذهن آشفته خود را رها کنند و مشغول به بازی و خنده بشوند. کنترل اضطراب و کاهش استرس باعث میشود کودکان بتوانند احساساتشان را بهتر درک کنند و ذهن آرام‌تری داشته باشند.

افزایش تمرکز:
کودکان با انجام بازی‌هایی همچون پازل و بازی‌های استراتژی که به تقویت ذهن آنها میپردازد، متمرکز تر میشوند. همچنین با شرکت در بازی‌های چند نفره، حس رقابت آنها بیشتر شده و برای برد در بازی
ذهن خود را متمرکز تر کرده تا بتوانند به خوبی از چالش‌ها عبور کنند. بازی درمانی به کودکان و نوجوانان اجاره میدهد تا تمرکز کردن بر روی یک موضوع را به طور مداوم تجربه کنند.

بهبود تعاملات اجتماعی:
بسیاری از بازی‌های درمانی به همکاری و تعامل اجتماعی بین اعضای گروه نیاز دارند. این بازی‌ها افراد را تشویق به ایجاد تعامل مثبت وبرقراری ارتباطات قوی‌تر بین افراد منجر می‌شود. در برخی بازی‌های گروهی کودکان موظفند وضایفی را به صورت مشترک و با هماهنگی دیگر بازیکنان انجام دهند؛ در نتیجه نحوه‌ ارتباط صحیح با هم نوعان خود را به خوبی می‌آموزند. کودکان و نوجوانان با انجام بازی‌های تیمی میتوانند مشکلاتی که در ارتباطات خود دارند را شناسایی کنند و برای رفع آنها تلاش کنند.

ارتباط بیشتر با محیط اطراف:
برخی از بازی ها در محیط خارج از خانه انجام میشود
تمرینات ورزشی که در فضاهای باز یا سرپوشیده انجام می‌شوند، فرد را تشویق می‌کند تا در محیطی جدید مشغول به فعالیت شوند و تجربه‌های جدید کسب کنند.به طور مثال برای بازی‌های توپی کودک مجبور است با محیط اطراف خود تعامل برقرار کند. بازی درمانی باعث میشود افراد به آگاهی بیشتری نسبت به محیط اطراف دست یابند و بتوانند لذت بیشتری با حضور در فضاهای متفاوت ببرند.

 

 

کدام مشکلات را میتوان با بازی درمانی حل کرد؟

تمرکز بازی درمانی بیشتر برروی ذهن و روان افراد است؛ در نتیجه متخصصان برای درمان کودکان و نوجوانانی که مشکلات روحی و اختلالات روانی دارند از بازی‌درمانی بهره میگیرند. اختلالاتی که با بازی درمانی بهبود میابند به شرح زیر است.
• اضطراب: بازی درمانی فرصتی را برای دورکردن دغدغه‌ها و تفریح برای کودکان فراهم میکند.
• افسردگی: انجام بازی‌های متنوع میتواند برای افرادی که افسردگی دارند به عنوان یک منبع سرگرمی و انگیزشی عمل کند.
• بیش فعالی: کودکان بیش فعال دچار نقض تمرکز هستند که با بازی‌هایی همچون پازل میتوان تمرکز آنها را افزایش داد.
• مشکلات اجتماعی و مهارت ارتباط: بازی‌های مختلف می‌توانند به فرد کمک کنند تا مهارت‌هایی نظیر همکاری، تعامل موثر، قوانین اجتماعی و تفهیم احساسات را یاد بگیرند.
• خشم و عصبانیت: بعضی از کودکان نسبت به هر اتفاقی سریع واکنش نشان میدهند و خشمگین میشوند. برای کنترل این مشکل بهتر است با ایجادی فضایی آرام و انجام بازی‌هایی که کودک علاقه دارد، ذهن او را در حاشیه امن قرار دهید.

 

جلسات بازی‌درمانی

جلسات بازی درمانی به صورت گروهی یا فردی اجرا می‌شوند و می‌توانند در مکان‌های مختلفی از جمله مطب‌های روان‌شناسی، مراکز بهبود روانی، مدارس، یا حتی بیمارستان‌ها انجام شوند. جلسات بازی درمانی عمدتاً به صورت یک یا چند جلسه هفتگی برگزار می‌شوند، اما می‌توانند بسته به نیازهای کودک و مشکلات مورد بررسی، مدت زمان و تعداد جلسات متفاوتی داشته باشند.
در جلسه اول، تراپیست با کودک و خانواده ارتباط برقرار می‌کند و اطلاعاتی درباره تاریخچه کودک، مشکلات موجود و اهدافی که به دنبال آن هستند جمع‌آوری می‌کند. این جلسه به منظور درک بهتر نیازهای کودک و تنظیم برنامه درمانی مناسب برای او میباشد.
در جلسات بازی درمانی، کودک با تراپیست در محیطی آزاد و بازی‌محور در تعامل است. تراپیست از روش‌های مختلف همچون بازی با اسباب‌بازی‌ها، نقاشی، قصه‌گویی، ماساژ درمانی، شناخت و حرکت بدن استفاده می‌کند تا به کودک کمک کند تا احساسات خود را بیان کند و با مشکلات خود درگیر شود. بازی‌ها و تکنیک‌ها به صورت متناسب با سن و توانمندی کودک انتخاب می‌شوند.

 

در طول جلسات بازی درمانی، تراپیست به دقت رفتارها، عملکردها و تغییرات کودک را رصد می‌کند. این ارزیابی ممکن است از طریق مشاهده مستقیم، گفتگو با کودک و استفاده از ابزارهای ارزیابی مناسب صورت بگیرد. نوع بازی‌های مورد استفاده در بازی درمانی ممکن است متناسب با نیاز و شرایط هر فرد متغیر باشد
پس از تعداد مشخصی جلسات درمانی، جلسات پایانی برگزار می‌شوند. در این جلسات، تراپیست با کودک و خانواده به بررسی پیشرفت‌های کودک و ارزیابی نتایج درمان می‌پردازند.

بازی درمانی در کودکان چگونه صورت می‌گیرد؟

بازی درمانی یک روش موثر برای کمک به کودکان در مواجهه با مشکلات روانی، اجتماعی و رفتاری است. این روش به کودکان امکان می‌دهد تا از طریق بازی و انجام فعالیت‌های ساختاردهی، مهارت‌های ارتباطی، مدیریت هیجانات و حل مسائل را یاد بگیرند. مراحل بازی درمانی در کودکان ممکن است به شرح زیر باشد:
• ارزیابی و تعیین هدف: در این مرحله، روانشناس یا مشاور بازی درمانی با کودک برای ارزیابی وضعیت روانی و رفتاری او دیدار می‌کند. این ارزیابی شامل شناخت دقیق مشکلات و نیازهای کودک است که بر اساس آن هدف و برنامه درمانی تعیین می‌شود.
• انتخاب بازی و فعالیت: با توجه به نیازهای کودک، بازی‌ها و فعالیت‌هایی انتخاب می‌شود که به کودک کمک کند تا مهارت‌های مورد نیاز خود را تقویت کند. این بازی‌ها ممکن است شامل بازی‌های نقش، ساخت و ساز، تخیلی، هنری و ... بوده و باید گفت بازی درمانی در اوتیسم یکی از پرکاربردترین روش‌های درمان کودکان اوتیسم است.
• اجرای بازی درمانی: در این مرحله، کودک و مشاور در حین انجام بازی یا فعالیت، با یکدیگر تعامل دارند و مشکلات و احساسات خود را بیان می‌کنند. مشاور از طریق این تعاملات تلاش می‌کند تا به کودک کمک کند تا مهارت‌های مورد نیاز خود را یاد بگیرد و بهبود پیدا کند. اجرای تمرینات و بازی‌های کاردرمانی ذهنی باعث پیشرفت چشمگیر در کودک خواهد شد.
• پایان بازی و تجزیه تجربه: پس از پایان بازی یا فعالیت، مشاور و کودک به طور مشترک تجربه خود را تجزیه و تحلیل می‌کنند. این فرآیند به کودک کمک می‌کند تا درک بهتری از خود و مشکلاتش پیدا کند و به تقویت مهارت‌های خود بپردازد.
• ارزیابی و بازبینی: پس از انجام جلسات بازی درمانی، پیشرفت‌های کودک ارزیابی می‌شود و برنامه درمانی به نتایج این ارزیابی‌ها تنظیم می‌شود. این فرآیند به منظور اطمینان از بهبودی مداوم و پیشرفت کودک است.
همچنین باید توجه داشت که بازی درمانی می‌تواند به صورت فردی یا گروهی انجام شود و ممکن است به عنوان یک بخش از برنامه‌های درمانی متنوع مورد استفاده قرار گیرد.