آپراکسی چیست
هرکسی برای صحبت کردن نیاز به پیامهایی از مغز به سمت اندامهای گویای که شامل حنجره، لب و زبان و… دارد و هر پیام محتوای خاصی دارد تا هر عضله چه حرکتی کند تا صدای مختلفی تولید شود. کودکان دارای آپراکسی در انتقال این پیامها مشکل دارند ولی فلجی یا ضعف در عضلات ندارند ولی اندامهای گویایی را نمیتواند درست حرکت دهند تا حروف و کلمات را ادا کنند.
علایم آپراکسی
علایم اختلال آپراکسی میتوانند بسته به نوع اختلال و شدت آن متفاوت باشند، اما برخی از علایم معمول آن شامل موارد زیر میشود:
مشکلات در تلفظ:
مشکلات در صحیح تلفظ کلمات و صداها، از جمله ناتوانی در تولید برخی از صداها یا تلفظ کلمات به درستی.
مشکلات در گفتار:
ممکن است افراد مبتلا به اختلال آپراکسی دارای مشکلاتی در ترتیب و ساختار جملات باشند، از جمله استفاده از جملات ناقص یا غیرمنطقی.
مشکلات در فهم:
دشواریهایی در فهم معانی کلمات یا جملات، از جمله مشکلات در تفسیر مفاهیم و معانی.
مشکلات در فلوئنسی:
ممکن است شامل تکرار کلمات، مکثهای طولانی، یا فلوئنسی نامناسب در گفتار باشد.
مشکلات ارتباطی:
دشواریهایی در برقراری و نگهداری ارتباطات موثر با دیگران، از جمله مشکلات در تعامل اجتماعی و ارتباطی.
مشکلات در تولید و استفاده از زبان:
دشواریهایی در تولید و استفاده از زبان در موقعیتهای مختلف، از جمله در موقعیتهای اجتماعی، تحصیلی و حرفهای.
این فهرست تنها یک نمونه از علایم ممکن اختلال آپراکسی است و هر فرد ممکن است علایم متفاوتی را تجربه کند. اگر شما یا کسی که شما مراقبت میکنید علائمی از اختلال آپراکسی دارید، مهم است که با یک متخصص در حوزه گفتاردرمانی مشورت کنید.
علت آپراکسی گفتار چیست؟
علت دقیق آپراکسی گفتار (AOS) به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که مربوط به آسیب یا آسیب به بخش هایی از مغز است که تولید گفتار را کنترل می کند. برخی از دلایل احتمالی AOS عبارتند از:
سکته مغزی:
سکته مغزی که بر نیمکره چپ مغز که مسئول تولید زبان و گفتار است تأثیر می گذارد، می تواند باعث ایجاد AOS شود.
آسیب مغزی تروماتیک:
آسیب مغزی تروماتیک، مانند ضربه مغزی یا سایر آسیبهای سر، همچنین میتواند باعث آسیب به نواحی مغز درگیر در تولید گفتار شود.
تومورهای مغزی:
تومور مغزی در مناطقی از مغز که مسئول تولید گفتار هستند نیز می تواند باعث ایجاد AOS شود.
بیماری های نورودژنراتیو:
برخی از بیماری های نورودژنراتیو مانند بیماری پارکینسون، بیماری آلزایمر و فلج فوق هسته ای پیشرونده می توانند باعث ایجاد AOS شوند.
عوامل ژنتیکی:
در برخی موارد، AOS ممکن است ناشی از عوامل ژنتیکی یا اختلالات ارثی باشد.
مهم است که توجه داشته باشید که آپراکسی گفتار می تواند به خودی خود رخ دهد یا ممکن است در کنار سایر اختلالات گفتاری یا زبانی وجود داشته باشد. ارزیابی و تشخیص مناسب توسط آسیب شناس گفتار زبان یا سایر متخصصان مراقبت های بهداشتی برای تعیین علت زمینه ای AOS ضروری است.
انواع آپراکسی
اختلالات گفتاری و آپراکسی میتوانند به انواع مختلفی تقسیم شوند، این شامل:
اختلال گفتاری:
شامل مشکلات در تولید صداها و کلمات، تلفظ نادرست کلمات، نقص در ساختار جملات و مشکلات در استفاده از زبان است.
اختلال فلوئنسی:
این اختلال شامل مشکلات در روانیت گفتار است، از جمله تکرار کلمات، واژگان ناپایدار، و یا مکثهای طولانی در زمان گفتار.
اختلالات ارتباطی:
مشکلات در برقراری و نگهداری ارتباطات موثر با دیگران، شامل اختلالات اجتماعی و ارتباطی میشود.
اختلالات زبانی:
شامل مشکلات در فهم و استفاده از زبان، شامل اختلالات در تفسیر معانی، فهم جملات پیچیده و یا مشکلات در گفتن کلمات و جملات به شکل منطقی.
اختلالات صوتی:
مشکلات در تولید صداها و تلفظ کلمات، از جمله استفاده از صداهای اشتباه یا عدم توانایی در تولید برخی از صداها.
این فهرست فقط یک نمونه از انواع اختلالات آپراکسی است و هر یک از این اختلالات میتوانند در گسترههای مختلفی از سطوح شدت و تأثیرات زندگی روزمره افراد متأثر رخ دهند.
کاردرمانی آپراکسی
کاردرمانی به فرد کمک می کند تا حداکثر استقلال ممکن را در زندگی خود حفظ بنماید. آپراکسی با اثر گذاشتن بر توانایی های فرد در اجرای حرکات و ژست ها، بر عملکرد فرد تاثیر مخرب می گذارد. در این بیماری راه رفتن و تعاملات اجتماعی فرد دچار اختلال می شود.
کاردرمانی به فرد کمک می کند تا دوباره حرکات را یاد بگیرد و یا اینکه مهارت های جدیدی را جایگرین کند که در بهبود فرد در فعالیت های روزمره زندگی (مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن، نظافت شخصی، حمام و دستشویی رفتن)، عملکرد شغلی و تحصیلی تاثیر بسزایی دارد.
در صورتی که بیمار مبتلا به آپراکسی، یک کودک باشد؛ خانواده نقش بسیار مهمی در توانبخشی کودک دارند تا استراتژی ها را با فعالیت های روزمره زندگی کودک ادغام کنند. آپراکسی به بسیاری از جنبه های رشدی از جمله: مهارت های حرکتی، مهارت های گفتاری و زبانی، مهارت های اجتماعی، عملکرد تحصیلی، تاثیر می گذارد که کاردرمانی در اختلال تعادل این موارد را در نظر قرار میدهد.
تعدادی از راهکارهای کاردرمانی:
تقسیم کردن وظایف به جزء های کوچکتر، بیان آموزش ها و مهارت های جدید به صورت ساده و قابل فهم، ادغام فعالیت های تقلیدی، از مداخلات کاردرمانی در اختلال تعادل، ادغام فعالیت های های چند حسی (مثلا وقتی به کودک مفاهیم بالا و پایین را آموزش می دهیم همزمان با انجام دادن فیزیکی حرکات و بالا و پایین قرار گرفتن کودک، یادگیری موثرتر واقع می شود). کاردرمانی در آپراکسی با انجام انواع مختلف راه کارهای یک دست حسی، نقش بسزایی در بهبود این افراد میگذراند.
استفاده از ریتم می تواند به یادگیری مهارت های زبانی و حرکات جدید کمک کند مانند آهنگ ها، ریتم های آشنا، ساختن ریتم خاص یا ریتمی که به یادگیری مهارت جدید کمک کند.
تشویق به انجام بازی های جدید: کودک را تشویق کنید که با یک اسباب بازی بازی های مختلف زیادی را انجام بدهد.
کمک کردن در انجام فعالیت های تکراری: در چیدن میز شام، آماده شدن مستقل برای شروع روز جدید و…
گفتار درمانی آپراکسی
گفتاردرمانی آپراکسی یک روش تخصصی درمانی است که به منظور بهبود تولید صحیح صداها و کلمات، بهبود تنفس و تقویت عضلات صورت و دهان، بهبود ساختار جملات و ارتقاء فلوئنسی گفتار انجام میشود. این درمان به صورت شخصیسازی شده برای هر فرد براساس نیازها و مشکلات خاص او طراحی میشود.
برنامههای گفتاردرمانی آپراکسی ممکن است شامل تمرینات مختلفی باشد، از جمله:
تمرینات تلفظ و صدا: تمریناتی که به تقویت عضلات صورت و دهان کمک کرده و بهبود تلفظ صحیح صداها و کلمات را ایجاد میکنند.
تمرینات زبانی: تمریناتی برای بهبود فهم و استفاده از زبان، از جمله تمرینات تفسیر معانی، ساختار جملات و استفاده از واژگان مناسب.
تمرینات فلوئنسی: تمرینات برای افزایش روانیت و جریان گفتار، از جمله تکرار کلمات و جملات، و مکثهای کوتاه.
استفاده از فناوری: از نرمافزارها و برنامههای کامپیوتری و موبایل برای تمرینات گفتاردرمانی و مانیتورینگ پیشرفت استفاده میشود.
گفتاردرمانی آپراکسی نیازمند همکاری مستمر و تمرینات مداوم است، بنابراین اهمیت حمایت و همکاری خانواده و محیط اجتماعی بسیار بالاست.
روش های پیشگیری از آپراکسی در کودکان
پیشگیری از آپراکسی در کودک نیازمند یک رویکرد چندجانبه است که شامل مراقبتهای بهداشتی، پیشگیری از آسیبهای مغزی، و حمایت از توسعه حرکتی و شناختی کودک میشود که این اقدامات بهطور مؤثر به کاهش خطر ابتلا به آپراکسی در کودکان و بهبود سلامت و ارتقاء کیفیت زندگی آنان می شود.
در اینجا مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی سعادت آباد متشکل از تیمی مجرب، با به کار گیری از تکنیک ها و روش های نوین و همچنین با استفاده از آگاهیسازی درباره چگونگی پیدایش آپراکسی به والدین، به پیشگیری این نوع اختلال می پردازد.متخصصان این مرکز که به عنوان بهترین گفتار درمانگر تهران شناخته شدهاند، با ارزیابی های دقیق و استفاده از ابزار های کار آمد و مفید، نقشی مهمی در بهبود وضعیت سلامت مادر و کودک دارد. مراقبتهای دوران بارداری از اهمیت بالایی برخوردار است که مادران در دوران بارداری باید بهطور منظم تحت مراقبتهای پزشکی باشند. این شامل پیگیری منظم وضعیت سلامتی مادر، مدیریت مشکلاتی مانند دیابت بارداری و فشار خون بالا، و انجام آزمایشات تشخیصی بهموقع است که سبب بهبود سلامت مادر و کاهش خطر اختلالات عصبی در نوزاد می شود.
پس از تولد، مراقبتهای مناسب از نوزاد، شامل تشخیص و درمان بهموقع مشکلات پزشکی مانند زردی نوزادی، عفونتهای مادرزادی، و آسیبهای زایمان، اهمیت دارد و این اقدامات به جلوگیری از مشکلات آسیبهای مغزی در آینده کمک فراوانی به همراه خواهد داشت. همچنین ارائه آموزشهای جامع به والدین در مورد شناخت علائم اولیه مشکلات حرکتی و گفتاری در کودک به پیشگیری از پیشرفت آپراکسی کمک خواهد نمود. و در نهایت اطلاع رسانی والدین و کودکان در مورد خطرات و اهمیت رعایت اصول ایمنی در فعالیتهای پرخطر، برای جلوگیری از آسیبهای مغزی، و مشارکت در برنامههای آموزشی و پیشگیرانه، که به والدین و مراقبان اطلاعات لازم را در مورد توسعه حرکتی و شناختی کودک ارائه میدهد، میتواند به شناسایی مشکلات زودهنگام و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه کمک کند.
نکته پایانی
در آپراکسی مغز آسیب می بیند و فرد توانایی برنامه ریزی و هماهنگی برای حرکت عضله را ندارند و افراد مبتلا نمی توانند حرکات ارادی و خاص را انجام دهند حتی با وجود این که ماهیچه ها یا عضلاتشان سالم باشد. این افراد قادر به انجام حرکات داوطلبانه و ارادی خاص مانند حرکات مربوط به عضلات صورت نیستند، مثلا نمی توانند فوت کنند یا زبان را بالا، پایین، چپ ، راست ، عقب یا جلو به صورت ارادی ببرند.
کاردرمانی و گفتار درمانی آپراکسی بر فاکتور هایی که اثر مخرب روی فعالیت های روزمره زندگی فرد دارد، تمرکز می کنند.
