کاردرمانی در نوزادان نارس

نوزادان نارس، به‌دلیل زودهنگامی تولد و عدم رشد کامل اعضای بدن، با چالش‌های متعددی در زمینه‌های حرکتی، حسی و اجتماعی مواجه هستند. این چالش‌ها تأثیرات جدی بر توسعه مهارت‌های زندگی آنان داشته و به همین دلیل، موضوع کاردرمانی به عنوان یک ابزار اساسی در حمایت از این نوزادان و خانواده‌های آن‌ها در بهنرین مرکز کاردرمانی تهران مطرح می‌شود. با استفاده از روش‌های تخصصی و تمرینات هدفمند، کاردرمانگران می‌توانند به نوزادان کمک کنند تا بر نقاط ضعف خود غلبه کرده و به مراحل رشد طبیعی دست یابند. این فرآیند نه‌تنها به بهبود توانایی‌های حرکتی و حسی نوزاد کمک می‌کند، بلکه به افزایش اعتماد به نفس و تعامل اجتماعی آن‌ها نیز می‌انجامد.
در این مقاله، به بررسی جنبه‌های مختلف کاردرمانی در نوزادان نارس خواهیم پرداخت، از جمله روش‌ها و تکنیک‌های مورد استفاده برای تقویت عضلات، بهبود تنظیم حسی، و افزایش توانایی‌های اجتماعی و شناختی. همچنین، نقش والدین در این فرآیند و چگونگی حمایت از نوزادان خود نیز مورد توجه قرار خواهد گرفت. با توجه به اهمیت ویژه کاردرمانی در ارتقاء کیفیت زندگی نوزادان نارس، این مقاله می‌تواند به‌عنوان منبعی معتبر برای والدین، کاردرمانگران و متخصصان بهداشت و درمان محسوب شود.

 

 

کاردرمانی نوزادان نارس به چه معناست؟

کاردرمانی نوزادان نارس به مجموعه‌ای از روش‌ها و تکنیک‌های تخصصی می گویند که به منظور حمایت از رشد و توسعه نوزادان متولد شده زودتر از موعد طراحی شده است. نوزادان نارس قبل از 37 هفته از بارداری متولد می‌شوند، در حالی که نوزادان کامل معمولاً در هفته‌های 39 تا 40 بارداری به دنیا می‌آیند. نوزاد نارس به دلیل عدم رشد کامل اعضای بدن و سیستم‌های حیاتی، به مشکلات متعددی در زمینه‌های جسمی، حسی و شناختی دچار می شود. همچنین پلاک مغزی یک وضعیت غیرطبیعی در شکل‌گیری سر نوزادان است که این وضعیت بیشتر در نوزادان نارس مشاهده می‌شود که به‌دلیل نرمی جمجمه و عدم تکامل کامل استخوان‌ها، در معرض خطر بیشتری برای بروز چنین مشکلاتی قرار دارند. کاردرمانی با هدف شناسایی و مدیریت این چالش‌ ها با استفاده از ارزیابی توانایی‌های حرکتی و حسی نوزاد، طراحی برنامه‌های مداخله‌ای خاص و آموزش والدین به منظور تقویت مهارت‌های نوزاد مورد استفاده قرار می گیرد.

. ارزیابی و تشخیص مشکلات رشدی

در مرحله ارزیابی کاردرمانی نوزادان نارس، کاردرمانگر با دقت مهارت‌های حرکتی، حسی و شناختی نوزاد را بررسی می‌کند تا مشکلات رشدی را شناسایی کند. این ارزیابی شامل بررسی رفلکس‌های طبیعی نوزاد، توان عضلانی و مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت است. کاردرمانگر به ارزیابی قدرت عضلانی و تونوس عضلانی نوزاد می‌پردازد و مهارت‌های حرکتی درشت مانند نشستن و خزیدن و مهارت‌های حرکتی ظریف مانند گرفتن اشیاء را مورد بررسی قرار می‌دهد. همچنین، توانایی‌های حسی نوزاد، شامل پاسخ به صداها و نور، و توانایی‌های شناختی مانند توجه و حافظه نیز ارزیابی می‌شود. هدف از این ارزیابی، ایجاد یک برنامه درمانی متناسب با نیازهای خاص نوزاد است که می‌تواند به تقویت نقاط ضعف و بهبود توانایی‌های او کمک کند، و به این ترتیب، زمینه‌ساز رشد و توسعه سالم نوزادان نارس باشد.

. مداخله‌های تحریک حسی و حرکتی

مداخله‌های تحریک حسی و حرکتی در نوزادان نارس شامل تمریناتی است که به تقویت حس و حرکت آن‌ها کمک می‌کند و نقش مهمی در بهبود مهارت‌های حرکتی و تنظیم حسی ایفا می‌کند. این تمرینات به کاهش اضطراب و افزایش احساس امنیت در نوزادان منجر خواهد شد. علاوه بر این، تمرینات حرکتی که شامل حرکات ساده مانند نشستن و خزیدن هستند، به تقویت قدرت عضلانی و هماهنگی حرکتی نوزاد کمک می‌کنند. همچنین، استفاده از تکنیک‌های حسی مانند ابزارهای بافتی و صداهای ملایم، به نوزادان کمک می‌کند تا واکنش‌های بهتری به تحریکات محیطی نشان دهند.

 

تمرینات کاردرمانی در نوزادان نارس

تمرینات کاردرمانی برای نوزادان نارس به منظور بهبود رشد و توسعه این نوزادان که به دلیل تولد زودرس ممکن است با تاخیرات رشدی و مشکلات حرکتی، حسی یا شناختی مواجه شوند، طراحی می‌شود. این تمرینات شامل فعالیت‌هایی است که به تقویت عضلات، بهبود هماهنگی و تعادل، افزایش توانایی‌های حرکتی و توسعه مهارت‌های حسی و شناختی نوزاد کمک می‌کند. برنامه‌های تمرینی با توجه به نیازهای فردی هر نوزاد تنظیم می‌شود تا رشد بهینه و کیفیت زندگی بهتری را برای او فراهم کند. یکی از اهداف اصلی کاردرمانی، تقویت عضلات پا و تنه کودک است تا آن‌ها بتوانند به‌طور مؤثری راه بروند و در آینده با مشکلات کمتری رو به رو بشوند. کاردرمانی برای راه رفتن کودک نه‌تنها به بهبود توانایی‌های حرکتی آن‌ها کمک می‌کند، بلکه اعتماد به نفس و انگیزه آن‌ها برای یادگیری مهارت‌های جدید را نیز افزایش می‌دهد.

. بهبود تنظیم حسی در نوزاد نارس

بهبود تنظیم حسی در نوزادان نارس فرآیندی حیاتی است که به آن‌ها کمک می‌کند تا به طور مؤثری با تحریکات محیطی تعامل داشته باشند و احساس راحتی و امنیت بیشتری تجربه کنند. نوزادان نارس ممکن است به دلیل شرایط خاصی که در آن متولد شده‌اند، در پردازش و پاسخ به حس‌های مختلف مانند صدا، نور، و لمس دچار مشکل شوند. کاردرمانگران با استفاده از تکنیک‌های خاصی مانند تحریکات حسی ملایم، ماساژ، و تمرینات هدفمند سعی می‌کنند به نوزادان کمک کنند تا توانایی‌های خود را در تنظیم پاسخ‌های حسی تقویت کنند. این اقدامات شامل ایجاد محیطی آرام و مناسب، شناسایی نشانه‌های استرس و اضطراب در نوزاد، و ارائه راهکارهای لازم برای تسهیل فرآیند پردازش حسی است. بهبود تنظیم حسی نه‌تنها به نوزادان نارس کمک می‌کند تا به دنیای اطراف خود سازگار شوند، بلکه به توسعه مهارت‌های اجتماعی، حرکتی و شناختی آن‌ها نیز کمک می‌کند.

 

. تقویت عضلات و بهبود تعادل در نوزاد نارس

تقویت عضلات و بهبود تعادل در نوزادان نارس یک جنبه کلیدی از کاردرمانی است که به آن‌ها کمک می‌کند تا توانایی‌های حرکتی خود را توسعه دهند و به مراحل رشد طبیعی دست یابند. نوزادان نارس معمولاً به دلیل نارس بودن، ضعف عضلانی و عدم توسعه کافی سیستم عصبی، با چالش‌هایی در کنترل حرکات و حفظ تعادل مواجه هستند. کاردرمانگران با طراحی برنامه‌های تمرینی خاص و استفاده از تکنیک‌هایی مانند تمرینات تقویتی، حرکات اصلاحی، و بازی‌های حرکتی می‌توانند به تقویت عضلات نوزاد کمک کنند و همچنین تعادل او را بهبود بخشند. این فعالیت‌ها می‌توانند شامل تمریناتی برای کنترل سر، نشستن، و حرکت در فضای مناسب باشد. با تقویت عضلات و بهبود تعادل، نوزادان نارس قادر خواهند بود به طور مستقل‌تری حرکت کنند و مهارت‌های حرکتی خود را در زمان مناسب توسعه دهند.

- آموزش برنامه های کاردرمانی نوزاد نارس برای والدین

در این برنامه‌ها، والدین نقش مهمی ایفا می‌کنند و کاردرمانگر به آن‌ها تکنیک‌ها و تمریناتی را آموزش می‌دهد که می‌توانند در خانه با نوزاد انجام دهند. آموزش والدین به آن‌ها کمک می‌کند تا با نیازهای ویژه نوزاد خود آشنا شوند و در فرآیند درمانی به عنوان بخشی از تیم درمانی مشارکت داشته باشند. تمرینات کاردرمانی با هدف کمک به نوزادان نارس برای غلبه بر چالش‌های رشدی و افزایش توانایی‌های عملکردی، می‌توانند تاثیر مثبتی بر بهبود کیفیت زندگی آن‌ها داشته باشند.

 

 

علائم نوزادان نارس که به کاردرمانی احتایج دارند، چه هستند؟

نوزادان نارس ممکن است با علائمی مانند تأخیر در رشد حرکتی، ضعف یا سفتی عضلات، رفلکس‌های غیرطبیعی، مشکلات حسی، اختلالات در تغذیه و بلع، و ناتوانی در برقراری ارتباط با محیط روبرو شوند. همچنین، این نوزادان ممکن است دچار مشکلات خواب و تنفسی باشند که در دراز مدت تاثیر قابل توجهی در زندگی او داشته باشد. مشکلات نوزادان نارس در بزرگسالی می‌توانند با مجموعه‌ای از مشکلات و چالش‌های متنوع مواجه شوند که نیاز به مداخلات مناسب و پشتیبانی‌های ویژه دارد. شناسایی زودهنگام این علائم و ارائه کاردرمانی و حمایت‌های لازم سبب بهبود کیفیت زندگی و توانایی‌های آنان شده و به آن‌ها امکان می دهد تا به طور مؤثری با چالش‌های زندگی بزرگسالی روبه‌رو شوند.

 

. تأخیرات رشدی در مراحل مختلف رشد حرکتی

نوزادانی که به موقع به دنیا نیامده‌اند ممکن است در مراحل مختلف رشد حرکتی مانند چرخیدن، نشستن، خزیدن، و راه رفتن تأخیر نشان دهند. این تأخیرات می‌تواند به علت ضعف عضلانی، عدم هماهنگی عضلات، یا مشکلات تعادلی باشد. نوزادانی که نتوانند به موقع این مراحل را طی کنند، ممکن است در آینده با مشکلات بیشتری در حرکات پیچیده‌تر مواجه شوند.

 

. وضعیت‌های غیرطبیعی در عضلات و مفاصل

نوزادان نارس ممکن است با مشکلات عضلانی مانند هیپوتونیا (کاهش تون عضلانی) یا هیپرتونیا (افزایش تون عضلانی) روبرو باشند. این شرایط می‌توانند به حرکات غیرطبیعی، مشکل در کنترل سر، نشستن ناپایدار، و حتی انحرافات اسکلتی مانند کجی پاها یا مشکلات ستون فقرات منجر شوند. چنین مشکلاتی نیاز به تمرینات تقویتی و کششی دارند که در برنامه‌های کاردرمانی قرار می‌گیرند.

 

. اختلال در رفلکس‌ها و واکنش‌های نوزادی

نوزادان نارس ممکن است رفلکس‌های غیرطبیعی یا مداومی داشته باشند که نشان‌دهنده عدم تکامل سیستم عصبی مرکزی است. رفلکس‌هایی که باید در ماه‌های اولیه زندگی از بین بروند (مانند رفلکس مورو یا رفلکس‌های پا) ممکن است همچنان وجود داشته باشند یا به صورت غیرعادی عمل کنند که می‌تواند بر رشد حرکتی و حسی تاثیر بگذارد.

 

- مشکلات تغذیه و بلع :

برخی از نوزادان نارس به دلیل ضعف عضلات دهان و گلو یا عدم هماهنگی حرکات بلع و مکیدن، مشکلاتی در تغذیه دارند. این مشکلات می‌تواند منجر به ناتوانی در خوردن شیر مادر، کاهش وزن، و مشکلات رشد شود. کاردرمانی با استفاده از تکنیک‌های تقویتی و تمرینات خاص به بهبود هماهنگی عضلات دهان و رفع مشکلات بلع کمک می‌کند.

 

. حساسیت‌های حسی یا عدم پاسخگویی به محرک‌ها

نوزادان نارس ممکن است به صدا، لمس، نور، یا دیگر محرک‌های حسی واکنش غیرطبیعی نشان دهند. برخی از نوزادان ممکن است حساسیت بیش از حد به محرک‌ها داشته باشند و با کوچک‌ترین لمس، بی‌قراری کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به سختی به محیط اطراف واکنش نشان دهند. چنین مشکلاتی می‌توانند نشان‌دهنده ناتوانی در تنظیم حس‌های مختلف باشند و کاردرمانی با استفاده از تحریکات حسی به بهبود این مسائل کمک می‌کند.

- اختلالات خواب در نوزادان نارس:

نوزادان نارس ممکن است الگوهای خواب غیرطبیعی داشته باشند، از جمله دوره‌های کوتاه و پراکنده خواب یا بی‌قراری‌های شبانه. این اختلالات می‌توانند بر رشد و توسعه کلی نوزاد تاثیر بگذارند و نیاز به مداخله‌هایی مانند تنظیم محیط خواب و ایجاد روال‌های مشخص خواب داشته باشند که در برنامه‌های کاردرمانی گنجانده می‌شود.

 

 

سخن پایانی
نوزادانی که به‌صورت نارس متولد می‌شوند، گاه با مشکلات حرکتی، حسی و شناختی مواجه م شوند که در صورت عدم مداخله مناسب، می‌تواند به مشکلات درازمدت و مزمن در بزرگ‌سالی منجر شود. با تأکید بر شیوه‌های کاردرمانی و مداخلات ویژه‌ که به‌منظور تقویت توانایی‌های حرکتی، بهبود تنظیم حسی، و ارتقاء مهارت‌های اجتماعی طراحی شده‌اند، می توان این نتیجه را گفت که چگونه این اقدامات می‌تواند خطر بروز اختلالات یادگیری و مشکلات اجتماعی را کاهش دهد.