کاردرمانی برای نشستن کودک
نشستن صرفاً یک وضعیت بدنی ساده نیست و بیشتر پایهای برای رشد مهارتهای حرکتی ظریف، توجه، تمرکز و در استقلال کودک برای فعالیتهای روزمره به حساب میآید. وضعیت نشستن یک کودک، انعکاسدهنده قدرت، ثبات و توانایی او در کنترل وضعیتی بدنش است. یک وضعیت بدنی ضعیف یا نامناسب میتواند بر تمام جنبههای رشد کودک، از جمله توانایی او در استفاده از دستها برای بازی یا نوشتن، تمرکز در کلاس درس و حتی مشارکت اجتماعی، تأثیر بگذارد. اما وضعیت صحیح به کودک اجازه میدهد تا بالاتنه و سر خود را به طور مؤثری ثابت کند که این ثبات باعث میشود دستها آزاد شوند و بتوانند با محیط اطراف تعامل فعال داشته باشند. وقتی تنه کودک حمایت مناسبی داشته باشد، انرژی کمتری صرف حفظ تعادل میشود و این ذخیره انرژی به افزایش توجه و تمرکز برای انجام تکالیف یا بازی منجر میشود. به همین منظور ما در تیم درمانی دکتر سیانکی، ابتدا وضعیت نشستن کودک را به دقت ارزیابی میکنیم تا ریشه مشکلات را در ضعف عضلانی یا الگوهای حرکتی نامناسب پیدا کنیم و با این ارزیابیها روند کاردرمانی جسمی اختصاصی کودک را انجام میدهیم.
نشستن صحیح روی صندلی
در سنین مدرسه و پیشدبستانی، نشستن روی صندلی برای مدتهای طولانی یک ضرورت است. اما آیا میدانستید که نحوه قرارگیری بدن کودک روی صندلی میتواند موفقیت تحصیلی او را تحت تأثیر قرار دهد؟ به همین خاطر باید برای نشستن صحیح روی صندلی به چند نکته مهم توجه کنید تا مشکلی برای کودک دلبندتان ایجاد نشود.
مورد اول برای پاها است که باید باید تکیهگاه داشته باشند، کف پاها باید صاف روی زمین یا یک تکیهگاه محکم قرار گیرد. این کار به تثبیت لگن و تنه کودک کمک میکند و از آویزان ماندن پاها مانع جلوگیری میکند. همین کار پیش پا افتاده میتواند ثبات مرکزی بدن را حفظ کند. مورد بعدی زاویه ۹۰ درجهی لگن و زانوها است که لگن کودک باید کاملاً به عقب صندلی چسبیده باشد و زاویه زانوها تقریباً ۹۰ درجه باشد. همچنین سطح میز باید کمی بالاتر از آرنجهای خمشده کودک باشد. این ارتفاع به او کمک میکند تا شانهها را شل و صاف نگه دارد و از خم شدن بیش از حد روی میز جلوگیری میکند. صندلی نیز باید انحنای طبیعی ستون فقرات را حفظ کند و از قسمت پایین کمر حمایت مناسبی داشته باشد.
نشستن مناسب در خانه و در کلاس
وضعیت نشستن کودک فقط مربوط به صندلی نیست، هر محیطی نیاز به نشستن متفاوتی دارد. مثلا نشستن روی مبل با فرش در خانه متفاوت است. همینطور نشستن روی صندلی کلاس درس نیز متفاوت است که باید نوع نشستن با محیط مورد نظر سازگار باشد. لذا با تشویق کودک به تغییر وضعیت بدنی به صورت متناوب باید از سفت شدن عضلات او جلوگیری کرده و آگاهی بدن او را افزایش دهیم. همچنین در مواردی که ضعف عضلانی شدیدتر است، استفاده از تجهیزات خاص مانند صندلیهای مُنطبق، بالشتکهای بادی یا پشتیهای ویژه، میتواند پشتیبانی لازم را ایجاد کند. این ابزارها به کودک کمک میکنند تا انرژی خود را به جای حفظ تعادل، صرف یادگیری کند.
ما به والدین آموزش میدهیم که چطور در خانه، وضعیتهای نشستن روزمره کودک مانند تماشای تلویزیون یا غذا خوردن را به فرصتهایی برای تقویت و اصلاح تبدیل کنند. مشاوره تخصصی در زمینه کاردرمانی در منزل، یکی از خدمات برجسته مجموعه تیم درمانی دکتر سیانکی است که به اجرای موثر این تغییرات در محیط طبیعی زندگی کودک کمک میکند.
کنترل وضعیت ستون فقرات
کنترل وضعیتی به توانایی فرد برای حفظ تعادل و وضعیت بدنی در برابر جاذبه و حرکات بدن گفته میشود و برای نشستن مناسب، نیاز به یک مرکز قوی، شامل عضلات شکم و پشت داریم. ضعف در کنترل وضعیتی میتواند منجر به وضعیتهایی مانند نشستن W شکل شود. البته به دلایل مشکلات مفصلی برای برخی کودکان توصیه نمیشود. استفاده از توپهای بزرگ، تابها و سطوح ناپایدار نیز برای به چالش کشیدن سیستم دهلیزی و عضلات تنه بسیار کارآمد هستند. همچنین بازیهایی که کودک را تشویق به فعالیت روی شکم یا چهار دست و پا میکند، مانند عبور از موانع یا هل دادن اشیا سنگین نیز برای این موضوع توصیه میشوند. به همین خاطر ما در مرکز کاردرمانی جسمی سعادتآباد، با برنامهریزی یکپارچهسازی حسی، به کودکانی که در پردازش اطلاعات حسی مشکل دارند و این مشکل بر کنترل وضعیتی آنها اثر گذاشته، کمک میکنیم تا ثبات بیشتری پیدا کنند.
نشستن پشت میز
نشستن پشت میز، نه تنها برای یادگیری، بلکه برای انجام مهارتهای ظریف مانند مداد گرفتن، نقاشی و استفاده از قیچی نیز بسیار مهم است. وقتی وضعیت نشستن بهینه نباشد، کودک مجبور میشود از عضلات بزرگ شانه و گردن برای جبران استفاده کند که به سرعت باعث خستگی شده و کیفیت دستخط یا بازی او را کاهش میدهد. کاردرمانی با بررسی تناسب میز و صندلی و همچنین تمریناتی برای افزایش قدرت عضلات بازو و دست، وضعیت نشستن پشت میز را بهبود میدهد و با استفاده از میزهای شیبدار یا قرار دادن دفتر کار روی یک سطح کج، میتواند مچ دست را در وضعیت مناسبتری برای نوشتن قرار دهد و خستگی عضلات ساعد را کم کند. استفاده از ابزار نگارشی مناسب نیز میتواند راهکار موثری باشد. مثلا مدادهای ارگونومیک، گریپهای مخصوص و ضخیم کردن ابزارها، فشار وارد بر دست کودک را کم کرده و به او اجازه میدهد تا بر فرم و محتوای کار تمرکز کند.
طرزهای نشستن روی زمین
نشستن روی زمین برای کودکان یک وضعیت طبیعی و مورد علاقه است، اما انواع مختلفی از نشستن روی زمین وجود دارد که هر کدام تأثیر متفاوتی بر بدن کودک دارند. مثلا نشستن حلقهای باعث میشود پاها به شکل پروانه یا ضربدری قرار گیرند که بهترین وضعیت برای نشستن روی زمین تلقی میشود. این وضعیت ثبات لگنی خوبی ایجاد کرده و به کودک اجازه میدهد که تنه را صاف نگه دارد و در عین حال به آسانی به اشیا اطراف دسترسی داشته باشد. نشستن کنج دیوار نیز برای کودکانی که ضعف عضلانی دارند، یک راه عالی برای فراهم کردن حمایت خارجی و افزایش مدت زمان تحمل نشستن است.
فعالیتهای مهم کاردرمانی در خانه
با اینکه بیشتر فعالیتهای کاردرمانی باید در مرکز دکتر سیانکی انجام شود، اما همکاری والدین و انجام تمرینات در خانه هم میتواند روند بهبودی را به طرز چشمگیری سرعت بخشد. به همین منظور باید فعالیتهای ساده و مؤثر که میتوانید در خانه اجرا کنید را با کودک تمرین کنید تا روند بهبود او سریعتر شود. یکی از این تمرینات وقت دَمَر است که برای کودکان کوچکتر بسیار موثر است. با این تمرین و افزایش زمان بازی روی شکم میتوان پایه قدرت گردن و تنه را تقویت کرد. تمرین دیگر پل زدن در حالت خوابیده است که کودک باید به پشت بخوابد در حالی که زانوها خم و پاها روی زمین هستند. والدین باید کودک را تشویق کرده که لگن خود را بالا ببرند. این تمرین برای تقویت عضلات باسن و پشت بسیار خوب است.
نشستن روی توپ جیم بال
در این تمرین کودک را روی یک توپ بزرگ بنشانید و به آرامی و کنترل شده، توپ را به جلو و عقب و طرفین حرکت دهید. این کار، کنترل وضعیتی و واکنشهای تعادلی را تحریک میکند. بازیهایی مانند عبور از زیر تونلها یا جمعآوری اسباببازیها نیز میتواند موثر باشد که در این وضعیت، قدرت دستها، شانهها و تنه را بالا میبرد. در تمرین دیگر کودک با تکیه دادن به دیوار در حالت ایستاده یا نشسته باشد و به انجام فعالیتهایی تشویق کنید که در آن نیاز به تکیه دادن به دیوار دارد مثلاً خمیربازی روی دیوار عمودی این کار هم تعادل و هم تمرکز کودک را افزایش میدهد.
یکی از بهترین تمرینها نقاشی ایستاده است که باید استفاده از سهپایه یا کاغذ بزرگ چسبیده به دیوار میتوانید این روند را انجام دهید. البته باید ابزار نقاشی و رنگآمیزی نزدیک دست کودک باشد تا بهتر بتواند با شما همکاری کند. این حالت، عضلات شانه را تقویت کرده و وضعیت بدنی راستتری ایجاد میکند.
چرا تیم درمانی دکتر سیانکی
در تیم درمانی دکتر سیانکی، خدمات تخصصی کاردرمانی جسمی شامل یک بخش ویژه به نام کاردرمانی در منزل است که در صورت نیاز تیم ما به منزل شما اعزام میشوند و بهترین خدمات این موسسه را در منزل خود دریافت میکنید. هدف این کلینیک، ارائه راهکارهای عالی برای کودکانی است که با نیازهای حرکتی پیچیدهتری روبهرو هستند و نیاز است متخصصان ما به منزل شما بیاییند. مثلا در مورد کودکانی که متاسفانه فلج مغزی یا اختلالات عصبی عضلانی دارند. در چنین شرایطی، ما تجهیزات کمکی مناسب برای نشستن را ارزیابی و تنظیم کرده و بهترین برنامه را برای کودک اجرا میکنیم.
سخن پایانی
وضعیت نشستن مناسب، تنها یک حالت فیزیکی نیست، بلکه حالی برای رشد شناختی، اجتماعی و تحصیلی کودک به حساب میآید. زمانی که یک کودک میتواند با وضعیت راحت و ثابت بنشیند، تمام توجه و انرژی او صرف یادگیری و تعامل با دنیای اطرافش میشود.
ما در مرکز کاردرمانی جسمی سعادتآباد توصیه میکنیم مداخله زودهنگام و هدفمند در حوزه وضعیت نشستن و کنترل وضعیتی، یکی از ارزشمندترین هدایایی است که میتوان به آینده یک کودک داد. پس اگر در مورد وضعیت نشستن یا مهارتهای حرکتی فرزند دلبند خود نگرانی دارید، میتوانید همین حالا با شمارههای پایین همین مقاله با ما تماس بگیرید. کاردرمانگران مجرب ما آمادهاند تا با ارزیابی دقیق و برنامه کاردرمانی در منزل یا کلینیک، به فرزند شما کمک کنند تا با بالاترین پتانسیل خود رشد کند.
