تمرینات کاردرمانی حسی
کاردرمانی حسی نوعی درمان است که به افراد در پردازش اطلاعات حسی و استفاده از حواسشان در زندگی روزمره کمک می‌کند. این نوع درمان غالباً برای کودکان مبتلا به اختلال پردازش حسی (SPD) و یا اوتیسم استفاده می‌شود، اما می‌تواند برای افراد در هر سنی که با چالش‌های حسی روبرو هستند نیز مفید باشد.
تمرینات کاردرمانی حسی یا تراپی حسی، مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و تمرینات است که به منظور بهبود و تنظیم حساسیت‌های حسی فرد استفاده می‌شود. این تمرینات بر اساس ایده‌ی انگیزه‌دهی حسی ساخته شده‌اند که بر این اساس عمل می‌کند که ورودی‌های حسی مثل لمس، صدا، بو، نور، و حرکت به گونه‌ای تنظیم شوند که مغز بهتر بتواند آنها را پردازش کند.
کاردرمانی حسی به عنوان یک رویکرد درمانی موثر در اختلالات حسی شناخته شده است که در مرکز کاردرمانی حسی پاسداران توسط تیم متخصص و مجرب دکتر حسینی سیانکی ارائه می شود.
برنامه های تمرینی در مرکز کاردرمانی حسی پاسداران
اختلال یکپارچگی حسی یک اختلال اعصابی است که بر توانایی فرد در تنظیم و پردازش حسی تأثیر می‌گذارد. افرادی که این اختلال را دارند، ممکن است به حساسیت زیاد یا کمبود حسی در مواجهه با محیط و وسایل مختلف دچار باشند. کاردرمانی حسی در مرکز کاردرمانی حسی پاسداران به عنوان یک روش درمانی مؤثر برای مدیریت این اختلال به کار می‌رود. این روش شامل استفاده از تمریناتی مانند تحریکات حسی، تکنیک‌های تنفسی عمیق، و استفاده از وسایل حسی مختلف است که به بهبود تنظیم حسی فرد کمک می‌کند.
تمرینات کاردرمانی حسی بر اساس نیازهای فردی طراحی شده‌اند و می‌توانند شامل فعالیت‌های مختلفی باشند.
هدف از کاردرمانی حسی، کمک به افراد در سازماندهی و درک اطلاعات حسی و استفاده مؤثر از حواسشان در زندگی روزمره است. این امر می‌تواند منجر به بهبود مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت، هماهنگی، تعادل، تمرکز و رفتار شود.
در اینجا چند نمونه از تمرینات کاردرمانی حسی که در مرکز کاردرمانی حسی پاسداران انجام می شود، اشاره می شود:
فشارهای عمیق:
این تمرین شامل تکنیک‌های تنفسی عمیق است که به تنظیم حالت هیجانی و کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کند.
حرکات سنگین:
این تمرینات شامل حرکاتی هستند که نیازمند استفاده از وزنه‌ها یا وسایل سنگین هستند. این حرکات به تقویت سیستم عصبی حسی کمک می‌کنند.
استفاده از وسایل حسی:
این شامل استفاده از وسایلی مانند تکان‌دهنده‌ها، تیشرت‌های وزنه‌دار، تکه‌های پارچه یا مواد نرم و لطیف است که با لمس و استفاده از آنها، حس لذت و آرامش را ایجاد می‌کنند.
تمرینات تعادل و هماهنگی:
این تمرینات شامل حرکات و بازی‌هایی مانند ماساژهای تعادلی، پرش‌ها، و حرکات هماهنگی است که به بهبود تعادل و هماهنگی حرکتی کمک می‌کنند.
تمرینات حسی مانند درمان با موسیقی:
استفاده از موسیقی آرامش‌بخش و ریتمیک در کنار تمرینات حسی می‌تواند به تنظیم حالت هیجانی و کاهش استرس کمک کند.
تمرینات تنفسی و آرامش‌بخش:
این شامل تکنیک‌های تنفسی عمیق، مدیتیشن، و یوگا است که به کاهش استرس، اضطراب، و بهبود خواب کمک می‌کنند.
تمرینات موثر برای توانبخشی بدن:
این تمرینات شامل حرکاتی مانند دراز کشیدن، انعطاف‌پذیری، و تمرینات مقاومتی هستند که به بهبود قدرت و انعطاف بدن کمک می‌کنند.
این تمرینات تنها یک بخش از برنامه‌های کاردرمانی حسی هستند که در مرکز کاردرمانی تهران استفاده می‌شوند. هر فرد بر اساس نیازهای خود، به ترکیب مختلفی از این تمرینات دسترسی خواهد داشت.
تاثیر تمرینات کاردرمانی حسی بر بهبود هماهنگی حرکتی در کودکان
هماهنگی حرکتی مهارتی اساسی است که به کودکان اجازه می‌دهد تا عضلات خود را به طور موثر برای انجام حرکات مختلف کنترل کنند. این مهارت برای انجام فعالیت‌های روزمره مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن، نوشتن و بازی کردن ضروری است.
کودکان مبتلا به اختلالات پردازش حسی (SPD) اغلب در هماهنگی حرکتی مشکل دارند. این امر می‌تواند به دلیل ناتوانی آنها در پردازش و سازماندهی اطلاعات حسی باشد که از طریق حواسشان دریافت می‌کنند. در نتیجه، ممکن است در انجام حرکات ظریف و درشت، تعادل و برنامه‌ریزی حرکتی مشکل داشته باشند.
تمرینات کاردرمانی حسی می‌توانند به بهبود هماهنگی حرکتی در کودکان مبتلا به SPD کمک کنند. این تمرینات با تحریک سیستم حسی کودک و کمک به او در یادگیری نحوه پردازش و سازماندهی اطلاعات حسی، کار می‌کنند.
برخی از انواع تمرینات کاردرمانی حسی که برای بهبود هماهنگی حرکتی مفید می باشد عبارتند از:
فعالیت‌های مربوط به تعادل و حس عمقی: مانند تاب خوردن، پریدن روی ترامپولین، یا انجام حرکات یوگا. این فعالیت‌ها به کودک کمک می‌کنند تا حس بدن خود را در فضا درک کند و تعادل خود را بهبود بخشد.
فعالیت‌های حرکتی ظریف: مانند نقاشی، کار با خمیر بازی، یا ساختن پازل. این فعالیت‌ها به کودک کمک می‌کنند تا مهارت‌های حرکتی ظریف خود را که برای انجام کارهایی مانند نوشتن و بستن دکمه‌ها لازم است، ارتقا دهد.
فعالیت‌های برنامه‌ریزی حرکتی: مانند بازی‌هایی که نیاز به دنبال کردن دستورالعمل دارند یا انجام حرکات با توالی خاص. این فعالیت‌ها به کودک کمک می‌کنند تا مهارت‌های برنامه‌ریزی حرکتی خود را که برای انجام کارهایی مانند لباس پوشیدن یا دنبال کردن دستورالعمل‌های شفاهی لازم است، ارتقا دهد.
اثربخشی تمرینات کاردرمانی حسی در بهبود هماهنگی حرکتی در کودکان توسط تحقیقات متعددی مورد تایید قرار گرفته است.
مزایای کاردرمانی حسی در مرکز کاردرمانی
اختلالات حسی شامل دو دسته اصلی از اختلالات، یعنی بیش حسی و کم حسی در کودکان، می‌شود. کودکانی که دارای اختلال بیش حسی هستند، حساسیت بیش از حدی نسبت به محیط و وسایل مختلف نشان می‌دهند. آنها ممکن است به طور غیرعادی حساس به نور، صدا، بو، لمس، و حرکت باشند. از سوی دیگر، کودکانی که دارای اختلال کم حسی هستند، نیاز به تحریکات حسی بیشتری دارند تا احساس راحتی کنند. آنها ممکن است به نورهای تیره، صداهای بلند، و فشارهای عمیق نیازمند باشند. در هر دو حالت، کاردرمانی حسی می‌تواند بهبود قابل توجهی در تنظیم حسی کودکان داشته باشد. این شامل تمریناتی مانند تحریکات حسی، تکنیک‌های تنفسی عمیق، و استفاده از وسایل حسی مختلف است که به بهبود تعادل حسی کودک کمک می‌کند.
کاردرمانی حسی می‌تواند فواید متعددی برای افراد با اختلالات پردازش حسی داشته باشد، از جمله:
بهبود تنظیم حسی: این به معنای توانایی مدیریت واکنش به محرک‌های حسی است.
افزایش آگاهی از بدن: این به معنای درک بهتر از موقعیت بدن در فضا است.
تقویت مهارت‌های حرکتی: این شامل مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت می‌شود.
بهبود تمرکز و توجه: این به معنای توانایی تمرکز بر روی یک کار برای مدت طولانی‌تر است.
کاهش اضطراب و رفتارهای چالش‌برانگیز: این به معنای مدیریت بهتر احساسات و رفتارها است.
افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس: این به معنای احساس خوب در مورد خود و توانایی‌های خود است.
و همچنین تأثیرات مثبت کاردرمانی حسی در مرکز کار درمانی حسی پاسدارن شامل:
کاهش استرس و اضطراب: تمرینات کاردرمانی حسی می‌توانند بهبود قابل توجهی در کاهش استرس و اضطراب افراد داشته باشند. فعالیت‌هایی مانند تکنیک‌های تنفسی عمیق، آرامش‌بخش، و تمرینات موسیقی در کنار تحریک‌های حسی می‌توانند به تنظیم حالت هیجانی فرد کمک کنند.
بهبود تمرکز و توجه: تمرینات کاردرمانی حسی می‌توانند به بهبود تمرکز و توجه فرد کمک کنند. این تمرینات شامل حرکات سنگین، تحریکات حسی، و تکنیک‌های تنفسی عمیق می‌شوند که به بهبود تنظیم سیستم عصبی حسی کمک می‌کنند.
افزایش آرامش و رضایت: تمرینات کاردرمانی حسی می‌توانند به افزایش سطح آرامش و رضایت فرد کمک کنند. فعالیت‌های آرامش‌بخش مانند مدیتیشن، یوگا، و تمرینات موسیقی در کنار تحریک‌های حسی می‌توانند احساس رضایت و آرامش را تقویت کنند.
تقویت قدرت و انعطاف بدن: تمرینات کاردرمانی حسی می‌توانند به تقویت قدرت و انعطاف بدن کمک کنند. حرکاتی مانند حرکات سنگین، تمرینات تنفسی عمیق، و تمرینات انعطاف‌پذیری می‌توانند به بهبود قدرت و انعطاف بدن کمک کنند.
کمک به بهبود خواب: تمرینات کاردرمانی حسی می‌توانند به بهبود خواب فرد کمک کنند. تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند مدیتیشن، تمرینات تنفسی عمیق، و تمرینات آرامش‌بخش می‌توانند به کاهش مشکلات خواب مانند بیداری‌های شبانه کمک کنند.
این تأثیرات تنها یک بخش از مزایای کاردرمانی حسی در مرکز هستند و بسته به نیازهای هر فرد، برنامه‌های تمرینی متنوعی ارائه می‌شود.
نقش کاردرمانی حسی در ارتقای مهارت‌های یادگیری و تحصیلی کودکان
کودکان برای یادگیری و پیشرفت تحصیلی به طیف وسیعی از مهارت‌ها نیاز دارند، از جمله مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت، توجه و تمرکز، حافظه، پردازش شنوایی و بینایی و مهارت‌های اجتماعی و عاطفی.
اختلال پردازش حسی (SPD) می‌تواند بر هر یک از این مهارت‌ها تأثیر بگذارد و در نتیجه چالش‌هایی در یادگیری و عملکرد تحصیلی ایجاد کند.
کاردرمانی حسی نوعی مداخله درمانی است که می‌تواند به کودکان مبتلا به SPD در غلبه بر این چالش‌ها و ارتقای مهارت‌های یادگیری و تحصیلی آنها کمک کند.
در اینجا برخی از راه‌هایی که کاردرمانی حسی در کلینیک کاردرمانی پاسداران توسط تیم مجرب دکتر حسینی سیانکی می‌تواند به کودکان در یادگیری کمک کند آورده شده است:
بهبود پردازش حسی در مرکز کاردرمانی شرق:
کاردرمانی حسی به سازماندهی و تفسیر اطلاعات حسی توسط مغز کودک کمک می‌کند. این امر می‌تواند به کاهش حواس‌پرتی، بهبود تمرکز و توجه و افزایش توانایی یادگیری از طریق حواس مختلف مانند بینایی و شنوایی منجر شود.
تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت با بهترین متخصص کاردرمانی حسی:
کاردرمانی حسی می‌تواند به تقویت عضلات دست و انگشتان کودک کمک کند که برای نوشتن، نقاشی و سایر فعالیت‌های حرکتی ظریف ضروری است. همچنین می‌تواند به بهبود تعادل و هماهنگی کودک کمک کند که برای شرکت در فعالیت‌های ورزشی و سایر فعالیت‌های حرکتی درشت ضروری است.
تقویت مهارت‌های تنظیم رفتار به کمک کاردرمانی حسی:
کاردرمانی حسی می‌تواند به کودکان در یادگیری نحوه تنظیم رفتار و احساسات خود کمک کند. این امر می‌تواند به کاهش اضطراب و ناامیدی، افزایش صبر و حوصله و بهبود توانایی تمرکز در حین یادگیری منجر شود.
تقویت مهارت‌های اجتماعی و عاطفی با بهترین کاردرمانگر حسی:
کاردرمانی حسی می‌تواند به کودکان در یادگیری نحوه تعامل با دیگران و ایجاد روابط کمک کند. این امر می‌تواند به افزایش اعتماد به نفس، بهبود مهارت‌های ارتباطی و ارتقای عملکرد تحصیلی در محیط‌های اجتماعی منجر شود.
تحقیقات متعددی نشان داده‌اند که کاردرمانی حسی می‌تواند به کودکان مبتلا به SPD در ارتقای مهارت‌های یادگیری و تحصیلی آنها کمک کند.
سخن آخر
اختلالات حسی ممکن است با مشکلات در پردازش، تفسیر، یا مدیریت تحریک‌های حسی ارتباط داشته باشند. این اختلالات ممکن است در اطفال و بزرگسالان رخ دهند و می‌تواند به صورت جدایی‌ناپذیر با برخی اختلالات دیگر نظیر اختلال طیف اُتیسم (ASD) همراه شود.
