
همه چیز درباره کیفوز(گوژپشتی)
کیفوز یا گوژپشتی نوعی ناهنجاری در ستون فقرات است که باعث انحنای بیشازحد در قسمت فوقانی پشت میشود. این وضعیت میتواند به دلایل مختلفی ایجاد شده و منجر به مشکلاتی مانند درد، محدودیت حرکتی و کاهش کیفیت زندگی شود. در این مقاله، به بررسی جامع کیفوز، علل، علائم، روشهای تشخیص و درمان آن میپردازیم.
کیفوز چیست؟
کیفوز یک انحنای غیرطبیعی در ستون فقرات است که باعث خم شدن بیشازحد قسمت فوقانی پشت میشود. این مشکل میتواند در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان رخ دهد و بسته به شدت آن، نیاز به درمانهای متفاوتی دارد.
انواع کیفوز
کیفوز بر اساس علت و نحوه بروز آن به چند نوع اصلی تقسیم میشود:
۱. کیفوز وضعیتی (Postural Kyphosis)
کیفوز وضعیتی شایعترین نوع کیفوز است که اغلب به دلیل وضعیت نامناسب بدن ایجاد میشود. این نوع کیفوز معمولاً در نوجوانان و افرادی که برای مدت طولانی در حالت خمیده مینشینند، دیده میشود. برخلاف سایر انواع کیفوز، این نوع قابل اصلاح بوده و با بهبود عادات نشستن، انجام تمرینات اصلاحی و تقویت عضلات پشت، بهبود مییابد. در موارد شدید، ممکن است فیزیوتراپی یا بریس توصیه شود.
۲. کیفوز شوئرمن (Scheuermann's Kyphosis)
کیفوز شوئرمن یک ناهنجاری اسکلتی است که معمولاً در دوران نوجوانی ظاهر میشود. این نوع کیفوز به دلیل رشد نامتعادل مهرهها ایجاد شده و باعث انحنای بیشازحد در ستون فقرات میشود. برخلاف کیفوز وضعیتی، در این نوع تغییرات ساختاری دائمی هستند و با انجام حرکات اصلاحی ساده بهبود نمییابند. درمان این نوع کیفوز ممکن است شامل فیزیوتراپی، استفاده از بریسهای طبی و در موارد شدید، جراحی باشد.
۳. کیفوز مادرزادی (Congenital Kyphosis)
کیفوز مادرزادی یک ناهنجاری مادرزادی است که به دلیل نقص در تشکیل یا اتصال مهرهها در دوران جنینی ایجاد میشود. این نوع کیفوز معمولاً در سنین پایین تشخیص داده میشود و ممکن است با سایر ناهنجاریهای استخوانی یا مشکلات عصبی عضلانی همراه باشد. در بسیاری از موارد، این نوع کیفوز نیاز به مداخلات پزشکی زودهنگام از جمله جراحی دارد تا از پیشرفت بیشتر آن جلوگیری شود.
علائم و نشانههای کیفوز(گوژپشتی)
کیفوز میتواند علائم متنوعی داشته باشد که شدت آنها بسته به نوع و میزان انحنای ستون فقرات متفاوت است. در برخی موارد، این وضعیت ممکن است بدون علامت باشد، اما در موارد شدیدتر میتواند تأثیرات قابلتوجهی بر کیفیت زندگی فرد بگذارد. یکی از علل شایع کیفوز، بیماریهای عصبی عضلانی مانند دیستروفی عضلانی است که منجر به ضعف عضلات نگهدارنده ستون فقرات میشود.
- خمیدگی غیرطبیعی پشت: ستون فقرات بیش از حد به سمت جلو خم میشود و حالت قوز ایجاد میشود.
- درد و ناراحتی در ناحیه کمر و گردن: افزایش فشار بر مهرهها و عضلات منجر به درد مزمن میشود.
- خستگی زودرس هنگام ایستادن یا نشستن طولانیمدت: ضعف عضلانی و انحنا باعث کاهش استقامت فیزیکی میشود.
- محدودیت در حرکت و کاهش انعطافپذیری ستون فقرات: در برخی موارد، حرکت دادن کمر دشوار میشود.
- در موارد شدید، مشکلات تنفسی: انحنای شدید ستون فقرات میتواند بر عملکرد ریهها تأثیر بگذارد.
علل و عوامل خطر کیفوز
کیفوز میتواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. برخی از عوامل مؤثر در بروز این عارضه عبارتاند از:
- وضعیت بدنی نامناسب: نشستن و ایستادن نادرست میتواند منجر به کیفوز وضعیتی شود.
- عوامل ژنتیکی: در برخی موارد، استعداد ابتلا به کیفوز از طریق ژنتیک منتقل میشود.
- بیماریهای مرتبط با استخوان: پوکی استخوان میتواند باعث شکنندگی مهرهها و ایجاد کیفوز شود.
- آسیبهای ستون فقرات: تصادفات یا ضربههای شدید ممکن است به تغییر شکل ستون فقرات منجر شوند.
- بیماریهای عصبی عضلانی: شرایطی مانند دیستروفی عضلانی میتوانند بر عملکرد عضلات و ساختار ستون فقرات تأثیر بگذارند
تشخیص کیفوز: روشهای شناسایی انحنای غیرطبیعی ستون فقرات
تشخیص کیفوز (گوژپشتی) اولین و مهمترین گام در انتخاب روش درمانی مناسب است. افرادی که از درد کمر، تغییر در وضعیت بدنی یا مشکلات حرکتی رنج میبرند، باید تحت ارزیابی دقیق قرار بگیرند تا نوع و شدت کیفوز مشخص شود. در مرکز کاردرمانی در سعادت آباد، ارزیابیهای تخصصی برای بررسی وضعیت انحنای ستون فقرات انجام میشود که شامل معاینه فیزیکی، تصویربرداری پزشکی و تستهای عملکردی است. در ادامه، روشهای مختلف تشخیص کیفوز را بررسی میکنیم.
۱. معاینه فیزیکی توسط متخصص کاردرمانی
معاینه فیزیکی اولین مرحله در تشخیص کیفوز است. پزشک یا متخصص فیزیوتراپی با مشاهده وضعیت بدن بیمار، میزان انحنای ستون فقرات را بررسی میکند. یکی از روشهای رایج برای این کار، تست خم شدن به جلو است. در این تست، بیمار از کمر به جلو خم میشود و متخصص از پشت، میزان برجستگی غیرطبیعی را ارزیابی میکند.
در مرکز کاردرمانی دکتر سیانکی، علاوه بر بررسی کلی بدن، متخصصان میزان تقارن شانهها، تیغههای کتف و قوس کمر را نیز تحلیل میکنند. در برخی موارد، برای بررسی تأثیر کیفوز بر عملکرد روزمره بیمار، آزمایشهای حرکتی نیز انجام میشود. اگر پزشک مشکوک به نوع پیشرفتهای از کیفوز باشد، بررسیهای دقیقتری مانند تصویربرداری توصیه خواهد شد.
۲. تصویربرداری پزشکی (X-ray، MRI و CT Scan)
برای تأیید تشخیص کیفوز و اندازهگیری دقیق میزان انحنای ستون فقرات، از روشهای تصویربرداری پزشکی استفاده میشود. رادیوگرافی (X-ray) متداولترین روش برای بررسی کیفوز است. در این تصاویر، زاویه انحنای ستون فقرات (زاویه کوب) اندازهگیری شده و مشخص میشود که آیا بیمار به درمان نیاز دارد یا خیر.
در موارد پیچیدهتر، امآرآی (MRI) به پزشکان کمک میکند تا وضعیت بافتهای نرم اطراف ستون فقرات، مانند دیسکها و اعصاب، را ارزیابی کنند. اگر شک به آسیبهای جدیتر مانند فشردگی نخاع یا مشکلات مادرزادی وجود داشته باشد، از سیتی اسکن (CT Scan) برای مشاهده جزئیات دقیقتر ساختار استخوانی ستون فقرات استفاده میشود.
در مرکز توانبخشی سعادت آباد، بیماران میتوانند با راهنمایی متخصصان، بهترین روش تصویربرداری را انتخاب کرده و تشخیص دقیقی از وضعیت ستون فقرات خود دریافت کنند.
۳. تستهای عملکردی و عصبی عضلانی
در برخی موارد، کیفوز ممکن است بر عملکرد عضلات و اعصاب تأثیر بگذارد. بنابراین، برای ارزیابی تأثیر کیفوز بر قدرت عضلانی، تعادل و دامنه حرکتی، از تستهای عملکردی استفاده میشود. یکی از مهمترین آزمایشها در این زمینه، تست دامنه حرکتی (Range of Motion Test) است که نشان میدهد کیفوز تا چه حد بر انعطافپذیری ستون فقرات تأثیر گذاشته است.
همچنین، اگر پزشک مشکوک به بیماریهای عصبی عضلانی مانند دیستروفی عضلانی باشد که میتواند در ایجاد کیفوز نقش داشته باشد، الکترومیوگرافی (EMG) انجام میشود تا عملکرد اعصاب و عضلات مرتبط بررسی شود. در مرکز کاردرمانی دکتر سیانکی، این تستها به بیماران کمک میکند تا تأثیر کیفوز بر تواناییهای حرکتی خود را درک کنند و بهترین روشهای توانبخشی را انتخاب نمایند.
نتیجهگیری
کیفوز یا گوژپشتی میتواند بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد، اما با تشخیص بهموقع و درمان مناسب، قابلکنترل است. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با این مشکل مواجه هستید، حتماً با یک متخصص مشورت کنید تا بهترین روش درمانی برای شما انتخاب شود.